Kalça eklemi; artrit, kalça çıkığı, kalça kırığı ya da damarlanma bozukluğuna bağlı olarak ileri derecede hasar görmüş kişilerde, diğer tedavi yöntemleri (ilaçlar, fizik tedavi, eklem içi enjeksiyonlar, baston kullanımı) ile sonuç alınamazsa kalça protezi uygulanır. Kalça protez ameliyatı, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesi işlemidir. Kalça protezi kemiğe iki şekilde tutturulabilir. Kemik kalitesi çok iyi olmayan ileri yaştaki hastalarda, protez kemik çimentosu adı verilen bir dolgu maddesi ile kemiğe tespit edilir. Bu tip protezlere çimentolu kalça protezi adı verilir. Kemik kalitesi iyi olan daha genç hastalarda ise, üzeri gözenekli bir madde ile kaplanmış olan protezler, kemiğin içine çok sıkı bir şekilde yerleştirilir ve sonrasında vücudun kemiği, protezin üzerindeki gözeneklerin içine ilerleyerek tespiti sağlar. Bu tip protezlere çimentosuz kalça protezi adı verilir.
Diğer tedavi metodlarından istenilen başarı elde edilemediğinde, günlük yaşam aktivitelerini engelleyen şiddetli ağrı, hareket kısıtlılığı ve kısalık durumlarında kalça protezi en iyi tedavi seçeneğidir.
Ameliyatın başarısı, yalnızca cerrahi müdahalenin kalitesiyle değil, aynı zamanda uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon süreciyle de doğrudan ilişkilidir. Bu süreç, günlük yaşam aktivitelerine geri dönerken, protezin uzun ömürlü olması ve fonksiyonel kullanımı açısından da son derece önemlidir.
İlk aşamada kasları harekete geçirmek amacıyla hafif egzersizler uygulanır. Erken dönemde yapılan bu hareketler, pıhtı oluşumunun önlenmesi ve kas gücünün korunması açısından büyük önem taşır. Hastaların, genellikle ameliyattan sonraki ilk gün yardımla kalkması ve kısa yürüyüşler yapması sağlanır.
Fizik tedavi sürecinde, ekleme hareket açıklığını arttırma ve kas gücünü destekleme egzersizleri ön plandır. Kasların kuvvetli olması, protezin stabilitesini artırarak güvenli bir şekilde hareket etmesini sağlar. Özellikle kalça kaslarını hedef alan egzersizler, dengeyi artırmaya ve koordinasyon sağlamaya yardımcı olur. Egzersizler başlangıçta düşük dirençlerle ve hareketlerle başlar, sürekli devam ederek artar.
Kalça protezi rehabilitasyon sürecinde, kişinin günlük yaşam aktivitelerine güvenli bir şekilde adapte olabilmesi için eğitim de önemlidir. Hastalar; oturma ve kalkma, merdiven çıkma, yataktan güvenli bir şekilde inme gibi hareketleri doğru tekniklerle yapılması konusunda bilgilendirilir. Yanlış hareketler, protezlerin zarar görmesine ve ameliyat bölgesinde ağrıya sebep olur. Bu nedenle hastaların belirli hareketlerden kaçınması ve doğru postür ile önerilen egzersizleri yapması gerekir.
Bu süreçte hastaların yürüme yeteneklerinin gelişmesi için baston veya yürüteç gibi yardımcı cihazlar yani ortezler kullanılabilir. Hedef her zaman bağımsız yürümek, dengeyi sağlayarak düşmeden ihtiyaçlarını karşılayabilmektir. Hastanın sağlık durumu ve bağımsızlık düzeyi ilerledikçe, yüzme ve düşük etkili aerobik egzersizler verilir.
Kalça protezi sonrasında fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinin düzenli olarak takip edilmesini, protezin uzun ömürlü olmasını sağlarken, sürekli ağrıdan uzak ve aktif bir yaşam sürmesine de katkı sağlar. Bu süreçte hastaların doktor ve fizyoterapistlerinin önerilerine uyması, egzersizlerini düzenli olarak yapması ve günlük yaşamda dikkatli hareket etmesi, iyileşme sürecinin başarılı bir şekilde tamamlanmasını sağlayacaktır.
Dr. Fzt. Özden CERTEL
Yorumlar
Kalan Karakter: