Memorial Hastanesi; İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Servet Alan “Grip ve H1N1 Gribi” hakkında bilgi verdi.

Grip hastalığı virusunun (influenza virus) A, B ve C olmak üzere üç tipi vardır. İnfluenza A ve B virusu insanlarda salgınlar yapan grip virusudur. İnfluenza A ve B virusları antijenlerine göre alt gruplara ayrılırlar. A virusunun 15 farklı H, 9 farklı N antijeni vardır. Bazı influenza virusları insanlarda, bazıları domuzlarda, bazıları ise kuşlarda infeksiyona yol açar. Domuzlar hem insan hem kuş influenza viruslarına hassas olabilir. Domuz gribi daha önce de zaman zaman insanlarda hastalığa neden olmuştur. Son salgında domuz gribi olarak adı geçen grip virusunun adı, yeni influenza A H1N1 (H1N1) virusu olarak kullanılacaktır.  H1N1 virusu insandan insana bulaşmaktadır.

Grip hastalığının bulguları nelerdir?

Grip kendisini yüksek ateş, üşüme-titreme, öksürük, boğaz ağrısı, baş ağrısı, yaygın kas ağrıları ve halsizlikle gösterir. Farklı bir hastalık olan soğuk algınlığında ise, gözlerde sulanma, burun akıntısı, aksırma gibi bulgular daha baskın iken,  hastanın genel durumu daha iyidir, halsizlik ve diğer bulguları daha hafiftir. H1N1 virusuna bağlı hastalığın bulguları mevsimsel griple benzerdir. Mevsimsel grip gibi H1N1 gribi de bazı kişilerde daha hafif bazı kişilerde daha ağır seyreder. H1N1 gribinde bazı hastalarda ishal ve kusma görülebilir. Grip altta yatan hastalığı olanlarda daha ağır seyretme eğilimindedir. Ağır seyirli hastalık akciğer infeksiyonu (pnömoni) ve solunum yetmezliği sonucunda ölüme neden olabilir. Bazı hastalarda bakterilere bağlı olarak griple aynı dönemde veya sonrasında akciğer, sinüs ve kulak iltihabı ortaya çıkabilir.

Uzun süreli ve kontrolü güç ateş, genel durum bozukluğu, solunum sıkıntısı gibi bulguların varlığında doktora başvurulmalıdır. Bilinç bulanıklığı, zor nefes alma acil müdahale gerektiğinin işaretidir.

Grip hastalığı tanısı için güvenilir yöntemler var mıdır?

Grip hastalığı tanısı ve H1N1 ve mevsimsel grip türlerinin ayırımı için hızlı sonuç veren ve güvenilir testler mevcuttur. Bu amaçla RT-PCR adlı teste başvurulmaktadır.

Gripten nasıl korunabiliriz?

• Grip solunum salgıları ile bulaşır. Bulaştırıcılık hastalık belirtileri ortaya çıkmadan bir gün önce başlar, yedi gün sonrasına kadar sürebilir. Bu süre küçük çocuklarda ve bağışıklık yetmezliği olanlarda daha uzun olabilir. Virüs konuşma sırasında solunum yollarından çıkan parçacıklarla 1-2 metreye kadar ulaşabilir.
• Bulaşmayı önlemek için öksürme, aksırma sırasında ağız ve burun mendille kapatılmalı, kağıt mendil çöpe atılmalıdır. Eğer mendil yoksa ve ağız ve burun el ile kapatılmışsa eller su ve sabunla yıkanmalıdır.
• Grip olan kişiler başkaları ile yakın temastan kaçınmalı, hastalığın bulaşıcı olduğu dönemde işe ve okula gitmemelidir.
• Grip olanların maske takması (cerrahi maske, standard maske) diğer insanlara bulaşmanın önlenmesine yardımcı olacaktır. Hasta olmayan kişiler hastaların yanına girerken maske kullanmalıdır. Dış ortamda hasta olmayanların korunmak amacıyla sürekli olarak maske takmaları önerilmez.
• Hasta kişilerle tokalaştıktan veya solunum salgıları bulaşmış yüzeylerle temastan sonra göz, burun veya ağza dokunmak bulaşmaya neden olabilir. Çevremizdeki sık dokunulan kapı kolları, telefon ahizeleri gibi yüzeylerin sık sık temizlenmesi önerilir. Ellerin tüm yüzeylerinin gereğinde ve sık sık su ve sabunla yıkanması bu yapılamıyorsa alkol içeren el temizleyicilerin kullanılması grip de dahil olmak üzere pek çok hastalıktan korunmaya yardımcı olur.
• Genel olarak gripten korunmanın en etkin yolu aşılanmaktır. Her yıl infeksiyona neden olan grip virusları bir önceki yıldan farklı olabilir. Bu nedenle, tüm Dünya’da grip virusları izlenmekte ve bunlara göre bir sonraki yılın aşısında yer alacak virus tipleri saptanmaktadır. Bir önceki yıl yapılan aşının koruyuculuğu giderek azalabildiği için her yıl aşı olmak gereklidir. Aşı tüm grip viruslarından ve grip benzeri bulgulara neden olan diğer viral hastalıklardan korunmayı sağlamaz. Şu anda kullanımda olan mevsimsel grip aşıları H1N1 gribine karşı etkili değildir. H1N1 gribinden korunmayı sağlayan aşılar kullanıma girmiştir. Mevsimsel grip tedavisinde kullanılan, virusa etkili bazı ilaçlar (oseltamivir, zanamivir) H1N1 gribi için de etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Bunlar doktor önerisi ile kullanılması gereken ilaçlardır.
• Soğuk algınlığı ve gripte ateşi düşürmek ve burun akıntısı gibi bulguları azaltmak için kullanılan ilaçlar virusa etkili değildir. Yalnızca hastalığın bulgularını hafifletir. Reye sendromu adlı seyrek görülen fakat ağır bir hastalık nedeniyle grip sırasında çocuklar ve ergenlere asetil salisilik asit (Aspirin vb.) içeren ağrı kesici, ateş düşürücüler verilmemelidir.

Grip aşısı kimlere uygulanmalıdır?

Mevsimsel grip aşısı özellikle kronik kalp ve akciğer hastaları, şeker hastaları, kronik böbrek yetmezliği hastaları, 65 yaşın üzerindekiler gibi hastalığın ağır seyretmesi mümkün olan gibi kişilere uygulanmalıdır. 3 ayı doldurmuş gebelerin de hastalığın ağır seyretmesi olasılığı nedeniyle aşılanması önerilmektedir. Ayrıca, bu kişilere hastalığın bulaşmasına neden olabilecek sağlık çalışanları, huzur evi çalışanları, aynı evde yaşayanlar gibi grupların da aşılanması uygundur. 6 ay- 2 yaş arasındaki çocuklar, 6 ay-18 yaş arasında olup sürekli aspirin tedavisi kullananlar aşılanmalıdır. Gripten korunmak isteyen kişiler grip aşısı olabilir.

H1N1 grip aşısının ise gebeler, 6 ay 24 yaş arasında olanlar, 6 aydan küçük bebeklerin bakımı ile ilgilenenler, 6 aydan büyük olup kronik kalp ve akciğer hastaları, şeker hastaları, kronik böbrek yetmezliği hastaları, gibi gribin ağır seyretmesi mümkün olan kronik hastalığı olanlar ve sağlık çalışanları gibi bazı gruplara öncelikli olarak uygulanması önerilmektedir. Öncelikli olarak aşılanacak gruplar sırayla belirtilecektir. 1957 yılından önce doğanlar benzer bir virusla karşılaşmış olduklarından mevsimsel gripte olduğunun aksine öncelikli olarak aşılanacak gruplar içinde değildir.

Grip aşısı kimlere uygulanmaz?

6 aydan  küçük çocuklara, ağır yumurta alerjisi olanlara, daha önce grip aşısı uygulandığında ağır yan etki gelişmiş olanlara uygulanmaz. Ateşli hastalarda ateş ve genel durum düzeldikten sonra uygulanır. Bu konuda doktorunuza danışınız.

Grip virusu nasıl etkisiz hale getirilebilir?

Grip virusu çeşitli kimyasal dezenfektanlara, deterjanlara (sabuna), alkole, oksijenli suya, iyotlu antiseptiklere ve 75 santigrad derecenin üzerinde sıcaklığa duyarlıdır.