YAŞLILAR İÇİN ROBOT KULLANIMI
Ayrı bireylerde robot kullanımı, günlük yaşamlarını kolaylaştırıyor, güvenliklerini sağlıyor ve sosyal iletişim olanaklarını desteklemek için hızla bir alan oluşturuyor. Robotların yaşlı bakımı ve günlük destek konularında kullanım amaçları; günlük destek ve yardım, yemek hazırlama, temizlik, ilaç hatırlatmaları gibi görevlerde yardımcı olmaktır. Özellikle Alzheimer veya demans gibi rahatsızlıklarda, robotların güvenlik risklerini azaltmada önemli bir rol oynadığı görülmektedir.
Yaşlı bireylerin robot kullanımının yaygınlaşması, teknolojik gelişmelerin hızlanması, bakım teknolojisinin gelişmesi ve bu teknolojilerin daha erişilebilir hale gelmesiyle tahminlere göre önümüzdeki 10 yıl içinde daha da ivme kazanacaktır. Bu yaygınlaşmanın dağılımının bazı temel faktörleri; teknolojinin erişilebilirliği, üretim maliyetlerinin azalması ve robotların bakım maliyetlerinin azalması, daha geniş bir kitle tarafından kullanım kolaylığının sağlanmasıdır.
Yaşlılarda kullanılacak robotlar, kişilerin bağımsız olmaları, beslenmeleri ve sosyal paylaşımlarını desteklemek amacıyla birçok hizmet sunabilir. Dünyada yaşlılar için robot kullanımı, özellikle yaşlıların yoğun olduğu ülkelerde yaygınlaşmaktadır. Japonya, yaşlı bakımda robot teknolojilerinin kuruluş ülkesidir. Japon hükümeti, yaşlı bakımı için robot geliştiren şirketleri destekliyor ve yaşlı bakımını robotla teşvik ediyor. Japonya'da Paro isimli robot fok, Pepper robot ve diğer çeşitli sosyal robotlar, yaşlı bireylere sosyalleşme desteği sağlamakta ve kişisel bakım teknikleri kullanılmaktadır.
Robotların tamiri ve güvenilirliği, özellikle yaşlı bakım gibi hassas alanlarda büyük önem taşır. Robot teknolojilerinin güvenilir ve bakımının kolay olması, yaşlıların güvenliği, sağlığı ve sürekli hizmet alabilmesi için gereklidir. İşte bu alanla;
1. Güvenilirlik Testleri ve Sertifikasyon
Bakımda kullanılan robotların, güvenilirliğini sağlamak için robotlar; sıkı kalite kontrolleri ve güvenlik testlerine tabi tutulur. Bu robotlar, çarpma, düşme, elektrik arızası gibi tehlikelere karşı dayanıklı ve güvenli olmalıdır.
Robotlar, ISO 13482 gibi belirli güvenlik kapasitesi ve sağlık teknolojisi ile ilgili uluslararası sertifikalara uygun olarak üretilmelidir. Bu sertifikalar, robotların güvenli çalışma ortamlarına uyumlu olup olmadığını belirler.
2. Düzenli Bakım ve Uzaktan İzleme
Bakımda, kullanılan robotların düzenli aralıklarla değiştirilmesi gerekir. Bu bakım işlemleri genellikle yetkili servisler veya üretici firmalar tarafından karşılanır.
Günümüzde birçok robot, arıza tespiti için sensörlerle donatılmış olup kendi sağlık birimlerini uzaktan izleme yeteneğine sahiptir. Bu sayede arızalar meydana gelmeden önce uyarılar gönderilir, bakım işlemleri planlanıp, riskler en aza indirilebilir.
3. Yedek Parça ve Tamir Kolaylığı
Robotların yaygın kullanımı için yedek parça ve tamiratın hızlı ve kolay olması önemlidir. Modüler tasarım yaklaşımı, robotun belirli bileşenlerinin hızla değiştirilebilmesini sağlayarak tamir süreci gerçekleşir.
Üretici firmalar, robotların kullanım kılavuzlarını, tamir ve bakım prosedürlerini ayrıntılı olarak sunar. Ayrıca bazı robot arızaları otomatik olarak tanımlanır ve kullanıcı bilgilendirir, çözüm önerileri sunulur.
4. Yapay Zeka ve Yazılım Güncellemeleri
Güvenilirliği arttırmak için robotlara düzenli yazılım sistemleri yapılandırılır. Bu güncellemeler, hem güvenlik açıklarını kapatarak robotun daha güvenli çalışmasını sağlar hem de yeni özellikler eklenerek kullanım ömrünü uzatılır.
Yapay zeka destekli robotlar, kullanıcı yeteneklerini öğrenerek kendini optimize edebilir. Böylece yaşlıların güvenliğine daha duyarlı hale gelirler.
5. Kullanıcı ve Bakıcı Eğitimleri
Robotların sorunsuz bir şekilde kullanılabilmesi için yaşlı bireylere veya bakıcılarına eğitim verilmektedir. Bu eğitimler, robotun temel açıklamalarını, sorunları nasıl çözebileceklerini ve robotun güvenli bir şekilde anlatılmasını içerir.
Bazı robot firmaları, eğitim videoları, çevrim içi destek ve müşteri hizmetleri gibi olanaklarla kullanıcıları desteklemektedir.
6. Etik ve Güvenlik Testleri
Robotların bakım süreci içinde etik ve güvenlik testleri yapılır. Yaşlı bakım gibi özel alanlarda kullanılan robotların mahremiyet konusuna duyarlı olması ve verilerin korunması konusunda güvenilirliği sağlanır.
Robotların, saklanacak sağlık verileri veya özel bilgileri, hassas verilerin saklanması konusunda belirli güvenlik aralıklarına uymaları ve bu bilgileri depolamanın önlenmesi sağlanır.
Robot teknolojisinin yaşlı bakımında dayanıklılığını koruyabilmesi için bu bölümlerin takibi uygulanmakta ve bu teknolojiler gelişmeye devam ederken hem bakım alanında hem de kullanımda güvenlik sağlanmaktadır.
Çağ değiştikçe yardımcılarda değişmektedir.
Dr. Fzt. Özden CERTEL