Türkiye’nin ilk Psikoteknik Değerlendirme Merkezi, Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi bünyesinde hizmet veriyor. EÜ Psikoteknik Değerlendirme Merkezi EBİLTEM Uydu Laboratuvarı; ehliyetlerine el konulan sürücülerden ticari taşıt sürücülerine, demiryolu personelinden pek çok endüstri kuruluşu çalışanlarına yönelik hem psikoteknik değerlendirme hizmeti veriyor hem de trafik psikolojisi, sürücü davranışları ve diğer konularda araştırma faaliyetleri yürütüyor.

Merkezi ziyaret ederek Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü ve Merkez Sorumlusu Öğretim Görevlisi Dr. Gülin Kaça’dan çalışmalarla ilgili bilgi alan Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, Psikoteknik Değerlendirme Merkezinin ulusal ve uluslararası alanlarda pek çok önemli projelere imza attığını ifade etti. Rektör Budak, “Birçok alanda projeler ve araştırmalar yürüten merkezimiz, İzmir İl Sağlık Müdürlüğünden ’Çalışma Uygunluk Belgesi’ni alarak Türkiye’nin ilk Psikoteknik Değerlendirme Merkezi olmuştur. Trafik kazaları, tüm dünyada en yaygın ölüm nedenlerinden birisi. Özellikle sürücülüğü meslek edinmiş bireylerin psikolojik durumları ve motor becerileri hayati önem taşıyor. Trafik güvenliği gibi hayati önem taşıyan konuda merkezimiz pek çok test uygulayarak sürücülerin trafiğe uygunluklarını denetliyor. Ayrıca pek çok firmaya da personel seçiminde dikkate alınacak psikoteknik testlerini de uyguluyor” diye konuştu.

"Spesifik test yöntemleri kullanılarak teşhis ediliyor”

Her gün trafiğe çıkan araç ve sürücü sayısındaki artış ile trafik kazalarında da çok hızlı bir yükseliş olduğunu belirten Psikoteknik Değerlendirme Merkezi Sorumlusu Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Deneysel Psikoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Görevlisi Dr. Gülin Kaça, “Araştırmalara göre, trafik kazalarının yüzde 90’ı insan hatalarından kaynaklanıyor. Bu bulgu, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’de de insan faktörünü inceleyen trafik psikolojisi çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Trafik psikolojisinin odaklandığı insan faktörü, araç kullanımı sırasında devreye giren gerek zihinsel, psikomotor yetenek ve becerileri, gerekse kişilik özellikleri ve trafikle ilişkili tutum ve davranışları içeriyor. Bu yetenek ve özellikler spesifik test yöntemleri kullanılarak teşhis ediliyor” dedi.

“Temel amacımız ülkemiz trafik güvenliğine katkıda bulunmaktır”

Merkezin amaçlarından ve faaliyetlerinden bahseden Dr. Kaça, “Merkezimizde açıldığı günden bu zamana kadar hem yasal psikoteknik değerlendirme uygulamaları konusunda hizmet verilmekte hem de trafik psikolojisi, sürücü davranışları ve diğer konularda araştırma faaliyetleri sürdürülmektedir. En temel amacımız trafik güvenliğine katkıda bulunmaktır. Bu amaçla bir yandan test uygulama çalışmaları devam ederken diğer yandan güvenli sürücü seçimi, sürücü davranışı, risk alma, kazaya yatkınlık ve sürücü rehabilitasyonu konularında projeler geliştirmekte ve araştırmalar yapılmaktadır. Bu konulara ek olarak üniversitemizin farklı birimlerindeki araştırmacılar da merkezimiz bünyesindeki testleri kullanarak hiperaktiflik ve dikkat eksikliğinin teşhis ve tedavi aşamalarında, nöropsikolojik alanlarda, spor psikolojisi ve madde kullanımı ve bağımlılığı alanlarında araştırmalar yürütmüşlerdir” diye konuştu.

“Farklı kuruluşlara hizmet veriyoruz”

Dr. Kaça, “Merkezimizde Karayolları Trafik Kanunu gereğince ehliyetlerine el konulmuş sürücülere ve Karayolları Taşımacılık Kanunu gereğince ticari taşıt sürücülerine, Tren Makinist Yönetmeliği kapsamında ise demiryolu personeline psikoteknik değerlendirme hizmeti veriliyor. Ayrıca lojistik, taşımacılık şirketlerine güvenli sürücü seçimi konusunda; endüstri kuruluşlarına ise eleman seçimi ve var olan elemanların değerlendirilmesi konusunda hizmet çalışmaları yürütülüyor” bilgisini verdi. Psikoteknik değerlendirme ile sürücülerin kendi kişisel sürücülük becerileri ve tutumlarına ilişkin farkındalıklarının artırıldığını, bazı psikolojik yetersizlikleri nedeniyle trafikte tehlike yaratabilecek sürücülerin teşhis edilebildiğini söyleyen Dr. Kaça, “Psikoteknik değerlendirme sonucunda elde edilen rapor, profesyonel sürücü olarak çalışacak kişilerin güvenli araç kullanma yeteneklerine sahip olduğunu gösteren bir kalite belgesi olarak görülebilir. İşletmeler, riski en aza indirmek ve istihdam edecekleri sürücüleri ya da elemanları seçmek için psikoteknik değerlendirmeyi kriter olarak kullanabilirler. Bununla birlikte, şirket ve kurumların çalışan elemanını tanıması, değerlendirmesi ve şirket standartlarının saptanarak yeni eleman alımında bu standartların yükseltilmesi sağlanıyor” dedi.

“Eleman seçimine yönelik testler yapıyoruz”

Psikoteknik Değerlendirme Merkezinde endüstri kuruluşlarına verilen hizmetlere de değinen Dr. Kaça, şöyle konuştu: “Eleman seçimi veya var olan elemanların performanslarının değerlendirilmesi, mavi yakalı işçi çalıştıran şirketlerde, elemanların yaptıkları göreve uygun psikomotor ve algısal yeteneklerinin düzeyinin ölçülmesi konularında hizmet veriliyor. Ayrıca işçi seçimi ve değerlendirilmesi amacıyla kullanılacak olan test bataryalarının oluşturulmasında işin özellikleri, o işi yapacak kişide bulunması gereken nitelikler dikkate alınıyor. Testler ve değerlendirme sistemleri işe özel olarak belirleniyor. Test sonuçları adayın her bir testte gösterdiği performans, genel değerlendirme ve işe uygun olup olmadığını içeren ayrıntılı bir raporla sunuluyor. Yine merkezimizde yürüttüğümüz tüm bu faaliyetler için 2 adet Viyana Test Sistemi donanımı ve 12 adet bilişsel ve motor beceri testi yazılımı kullanılıyor."