Almanya’ya Türk işçi göçünün 56. yılı dolayısıyla Türkiye’deki tanıdıklara tatillerde gelen hediyelerin hikayeleri “Göçün Getirdikleri: Göçmen Hediyeleri” aldı çalışmada toplandı.
İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Dekan Yardımcısı, Görsel İletişim Tasarım Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Gökhan Mura, araştırmasında Almanya’dan gelen hediyelerin anlattığı göç hikayelerinin iki ülke arasında ekonomik ve kültürel ilişkilere farklı bir açıdan bakmamızı sağladığını kaydetti. Bugün Almanya’da üçüncü nesle ulaşan yaklaşık 3 milyon Türkiyeli göçmen bulunduğunu, “çam sakızı çoban armağanı” olarak da tanımlanan hediye alımının bir geleneğin yansıması olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Mura, “Çocukluğumda, yurt dışından tanıdıklarımızın getirdiği nesnelere, sabun, krem, çikolata gibi küçük hediyelere ayrı bir değer verilirdi. O hediyeler, Türkiye’de bulunmadıklarından, ikincisinin ne zaman geleceğinin bilinmemesi nedeniyle uzun süre kullanılmazdı. Bu durum o ürünleri gözümüzde özel yapıyordu. Bu anlam kayması, nesnelerin kullanım değeri ötesinde kazandığı değer, kullanılsın ve bitsin diye yapılan bir nesnenin ömrünü uzattı. Ürünün de daha yavaş tüketilmesini sağladı. Birçok hediye de vitrinlerde saklandı. Kimi zaman çikolatalar tüketilmediği için bozuldu. Gurbetçi hediyelerini, ekonomik ve kültürel ilişkilere yeni bir bakış açısı sağladığı için araştırmak istedim” dedi.
Gurbetçi hediyesinin tadı
Hediyelerin iki ülke arasındaki kültürel ilişkiye ve etkileşime ışık tuttuğunu, göçmenlerin nesnelerle olan ilişkisi üzerine çeşitli ülkelerde araştırmalarını sürdürdüğünü belirten Yrd. Doç. Dr. Mura, gurbetçilerin hediyeleriyle ülkenin maddi kültür iklimine katkıda bulunduğunu, Türkiye’de anlatılan Almanya hikayesine de farklı bir anlatı sağladıklarını ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Mura, şunları söyledi:
“Almanya’dan gelen hediyelerin çoğu memleketteki sevdiklerine ufak tefek hediyeler getirmek temel duygusundan dolayı getirilmiş olsa da hediyelerin bir kısmı göçün ilk yıllarında orada yaşanan zorluklara değinmeyen bir anlatı oluşturuyor. Türkiye’de daha farklı bir Almanya hikayesi anlatıyordu. Yıllık izinlerinde memleketi ziyaret eden göçmenler hem kıyafetleri hem de getirdikleri eşya ve hediyelerle göze batan şahsiyetler oldu. Başka ülkelerin endüstri ve ekonomi politikalarıyla şekillenen ürünler Türkiye’de az bulunan, değerli ve sahip olunması arzu edilen endüstriyel egzotik nesneler haline geldi. Bu nedenle şampuan, sabun, çikolata, oyuncak gibi ufak hediyeler sınırı geçip Türkiye’ye geldiğinde bir anlam kaymasına uğradı. Bu durum Türkiye’de de bu ürünlere ulaşılabilmesiyle bir hayli değişti. Zamanında çokça değer verdiğimiz, bizlere hediye olarak gelen endüstriyel egzotik nesneler Türkiye’de de rahatça ulaşılabilir tüketim nesnelerine döndüklerinden beri Almanya’dan gelenlerin de eski tadı kalmadı gibi görünüyor.”