Ayvalık ilçesinde Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, zeytinyağı ihracatındaki yaşanılan sıkıntıları masaya yatırdı. Başkan Uçar yaptığı basın açıklamasıyla zeytinyağı ihracatında yaşanılan daralmanın ardından, Ticaret Bakanlığı’nca iç piyasada tüketici refahı ve fiyatları bakımından arz yönlü sıkıntılara mahal verilmemesi için zeytin rekoltesindeki gelişmelerin takip edileceğini, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yönelik tedbirin de bir süre daha sürdürüleceğini bildirerek, ikinci bir bildirime kadar kısıtlamanın devamına karar verilmesinin getirileri ve götürülerini değerlendirdi.
Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar yaptığı açıklamada, 19 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete'de yer alan, 7391 Sayılı Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı ile dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 cent Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu kesintisi yapılacağı ilan ettiğini hatırlatarak, “Yine bu yıl, yani 2022 Yılı Kasım-Temmuz döneminde Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçılar Birliği'nden yapılan açıklamalara göre de toplam zeytinyağı ihracatının, 135 bin ton olarak gerçekleştiği ve bunun 22 bin tonunun ambalajlı ürün olarak satıldığı açıklanmıştır. Ticaret Bakanlığımız tarafından, kararın ambalajlı ürün satışının artırılması, sektöre ve yan bileşenlerine katma değer sağlanması amacıyla böyle bir karar alma gereği duyulduğu basın açıklaması ile vurgulanmıştır. Daha sonra ihracatının yurt içi tüketici fiyatlarına olumsuz etkisinin sürmesi nedeniyle yeniden bir değerlendirme yapıldığı belirtilerek, T.C. Ticaret Bakanlığı’mızca, 1 Ağustos 2023'ten itibaren uygulanmak üzere 1 Kasım 2023'e kadar dökme veya varilli zeytinyağı ihracatına yönelik ilave tedbirlerin yürürlüğe konulduğu açıklanmıştır. Ambalajlı ürün satışı bu kapsam dışında bırakılmıştır. Son olarak da, Ticaret Bakanlığı, iç piyasada tüketici refahı ve fiyatları bakımından arz yönlü sıkıntılara mahal verilmemesi için zeytin rekoltesindeki gelişmelerin takip edileceğini, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yönelik tedbirin de bir süre daha sürdürüleceğini bildirerek, 2. Bir bildirime kadar kısıtlamanın devamına karar vermiştir” ifadelerini kullandı.
Dünya pazarını elinde bulunduran ve fiyatı belirleyen İspanya, İtalya gibi ülkelerde yaşanan iklim değişikliği ve kuraklık sonucunda, bu ülkelerin rekoltelerinde büyük düşüş yaşandığına dikkat çeken Ali Uçar, “Buna karşılık 2022-2023 döneminde Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi verilerinde açıklandığı üzere, ülkemizde 420 bin ton zeytinyağı üretimi gerçekleşmiş olup, ihracatta bu sezonu önümüze fırsat yılı olarak çıkarmıştır. Zeytin zeytinyağı sektörü ithalat yapmadan ülkemiz ihracatının artırılması yönünde geçmiş yıllara oranla daha büyük katkı sağlamaktadır. Geçmiş yıllarda piyasayı kontrol eden ülkelerin kendi maliyetlerini azaltmak amacıyla, rekabet yaratarak, her yıl farklı farklı ülkelerin yağlarını satın almaları sonucunda ihracatta yol alamayan ülkemizin, bu yıl için yakalamış olduğu fırsatı değerlendirirken, ihracatçımızın yapmış olduğu kontratlar ile yurt dışından ilgili kararname öncesi beyannamelerine ait gelen dövizlerden fon kesintisinin mağduriyet yarattığını gözlemlemekteyiz. Yurtdışı ticari bağlantılar kurmak için ciddi çabalar sarf eden ihracatçı firmalarımızın da 2 yıl içinde 3 kez kısıtlama ile karşılaşmaları da, firmalarımızın yurt dışındaki ticari itibarlarına da zarar vermektedir. Ayrıca, bölgemizde işleme kapasitesi yüksek, -ki ülkemizin yüzde 50 zeytinyağı işleme tesisleri bölgemizde bulunmaktadır. bu durum firmalarımızı da olumsuz etkilemektedir” dedi.
Mevcut enflasyon, kur ve maliyetlerdeki artış ile yapılan ihracat yıllık ortalama rakamlar karşılaştırıldığında, bu sezonda, ihracat satışların ortalama fiyatının yaklaşık 4,5-5,0 $/kg, yine iç piyasa toptan zeytinyağı satışlarının ortalama fiyatının 115-120 TL/kg, iç piyasa ambalajlı ürünlerde de ortalama 150 TL/kg gibi satış rakamlarını çok yüksek ve fahiş olmadığının da aşikar olduğunu öne süren Başkan Uçar, “ Artan fiyatların yeni sezonda müstahsilin yararına olduğunu da göz önünde bulundurduğumuzda, fon kesintisi ve ihracat kısıtlamasının devamı söz konusu olduğu takdirde, bu rakamın yeni sezonda üreticiye yansıması da kaçınılmazdır. Bu bağlamda, Türkiye'nin güçlü zeytin-zeytinyağı markalarını bünyesinde barındıran, markalaşmanın, markalı ambalajlı ürün üretmenin ve pazarlamanın önemini en iyi şekilde kavramış, Ayvalık Zeytinyağı Coğrafi İşareti'ne sahip, son dört yılda çok sayıda zeytin, zeytinyağı markası ve butik işletme geliştiren, ürünü en çok taklit edilen bir yörenin temsilcisi Ayvalık Ticaret Odası olarak, ilgili kurumlarca açıklanan veriler doğrultusunda, markalı ambalajlı ürünlerin satışının farklı yöntemler ile desteklenmesinin, yurt dışında tanıtımlar yapılmasının, yurtdışı fuar ve yarışmalara katılımın, markalaşmanın teşvik edilmesinin ve uluslararası anlaşmaların güncellenmesinin, ihracata fon ve kısıtlama koymaktan daha yararlı olacağını düşünmekteyiz. Nitekim ihracatçı birliğimizin yaptığı açıklamalarda alınan tedbirlere rağmen ambalajlı ürün ihracatımızdaki artış oranımız yüzde 3’dür. Konserve fabrikalarına ihracat edilen varilli yağ satışımızdaki kilogram birim fiyatımız, ambalajlı ürün ihracatı birim fiyatımızdan daha yukarıda olmasına rağmen bu kısıtlamalardan etkilenmektedir. Konunun geçmiş yıldan kalan stok miktarı, bu sezon yapılacak olan (2023-2024) rekolte tahmini ve dolaylı yollardan sisteme giriş sağlayan zeytinyağı miktarları, kişi başına 1.8 kg gibi yurt içi tüketimimiz göz önüne alındığında, Ticaret Bakanlığımız tarafından planlanarak, belirli kalemlere kısıtlama getirilmeden sezon başında planlanarak çözülebileceğini düşünmekteyiz. Bu konuda TOBB bünyesindeki Ayvalık Ticaret Odası ve diğer konu ile ilgili tüm oda ve borsaların elinden gelen tüm bilgi, birikimi ve desteği ilgili birimler ile de paylaşmak asli görevidir. Ayvalık Ticaret Odası olarak, zeytinyağı fiyatlarının artışında arz yönünde bir sebep olduğunu da düşünmemekteyiz” diye konuştu.
ZEYTİNYAĞI LİSANSLI DEPOCULUK FAALİYETLERİNE DİKKAT ÇEKTİ
Zeytinyağındaki yükselen grafiğin, sektörün uluslararası ticaretteki pozisyonunu korunabilmesi, bu gibi durumlarda ürünün sağlıklı bir şekilde fiyatlandırılabilmesi ve saklanabilmesi için, zeytinyağında lisanslı depoculuk faaliyetlerinin geliştirilmesi ve desteklenmesinin de üreticilerin ve ihracatçı firmaların yararına olacağını savunan Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, “Zeytinyağı lisanslı depoculuk çalışmaları, iki bölgede başlatılmış olup, bölgemizde Ayvalık Ticaret Odası, Burhaniye Ticaret Odası, Edremit Ticaret Odası, Edremit Ticaret Borsası, Balıkesir Ticaret Borsası, Balıkesir Ticaret Odası, Balıkesir Büyükşehir Kırsal Kalkınma Daire Başkanlığı, valiliğimiz, tarım ve ticaret bakanlıklarımızın ilgili birimleri, Güney Marmara Kalkınma Ajansımızın organizasyonunda devam etmektedir. Konu fizibilite aşamasında olup, gerekli çalışmalar yapılmaktadır. Ülkemizde artan ağaç ve işletme sayısı ve buna bağlı olarak artan zeytinyağı rekoltesi lisanslı depoculuk faaliyetlerini zorunlu kılmaktadır. Zira sektörü elinde bulunduran İspanya ve İtalya gibi ülkelerde rekoltenin tekrar eski haline dönmesi veya artması durumunda, mevcut imkanlarda üretimimizi saklama şansımız olmayacak, fiyatlarda yaşanacak ani düşüşler üreticimizi ve işletmelerimizi sıkıntıya sokacaktır. Artan üretim maliyetleri sonucunda da ürünün toplanmasında çiftçilerimizin büyük sıkıntılar yaşaması da mümkündür” dedi.
“EN ÇOK TAKLİT EDİLEN VE TAĞŞİŞE MARUZ KALAN ÜÇ ÜRÜNDEN BİRİ AYVALIK ZEYTİNYAĞI”
Zeytinyağında taklit ve tağşiş konularına da değinen ATO Başkanı Uçar, “Taklit ve tağşiş, bir yörenin ününe, üreticisinin ve işletmelerinin emeğine en çok zarar veren konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Taklit, ünlü bir yörenin veya markanın isminin ve ününün kullanılarak, başka bir yörenin veya o bölge kriterlerine uymayan paçal yapılmış zeytinyağı ile tağşişli ürünlerin ambalajlanarak piyasaya sunulması, tağşiş de zeytinyağı içine tohum yağları, rafine karışık yağlar, fındık yağı, kanola yağı, zeytinyağından çıkan ikinci ek traksiyon yağlar, avakado suyu ve pirina yağı gibi farklı ürünlere ait yağlarının katılarak ambalajlanıp satışa sunulması ve tüketicinin aldatılması olarak bilinmektedir. Coğrafi işarete ve üstün özelliklere sahip Ayvalık Zeytinyağı, üreticisi, işletmeleri ve markaları, piyasada bir türlü kontrol edilemeyen taklit ve tağşişten çok büyük zarar görmektedir. Ayvalık zeytinyağı ülkemizde en çok taklit edilen ve tağşişe maruz kalan 3 üründen biridir. Ayvalık bölgesi yıllık 5-6 bin tonluk naturel sızma Ayvalık zeytinyağı üretirken, iç piyasada, sosyal medya ve e-ticaret sitelerinde satılan yağların yüzde 80’i ‘Ayvalık’ ibaresi ve marka başlığıyla satılmaktadır. Ayvalık Ticaret Odamız, konunun yakından takipçisidir. Konu ile ilgili bilgilendirmeler yapılmakta, ihtarnameler çekilmekte, Cumhuriyet Savcılıkları’na, Tarım İlçe ve İl Müdürlükleri’ne suç duyurularında bulunulmakta, ticaret siciline kayıtlı adresi belli işletmelerin ilgili odalarına bilgilendirme yazıları yazılmakta, tüm hukuki süreçler işletilmektedir. Burada ana unsur tüketicinin bilgilendirilmesinden geçmektedir. Kamu spotları yapılmalı, tadım etkinlikleri, festivaller ve basın yayın kurumları aracılığı ile zeytinyağımız ülke çapında anlatılmalı ve bu etkinlikler desteklenmelidir. Ayvalık Ticaret Odası ilkini 1970 yılında Ticaret Bakanlığımızın teşviki ile yaptığı ve son 18 yıldır da aralıksız üst üste yaptığı ‘Ayvalık Uluslararası Zeytin Hasat ve Turizm Festivali’, tüketiciyi bilinçlendirme ve tadım eğitimi sunumları ile marka değerini korumaya, 100 e yakın Ayvalık Zeytinyağı markasını ve Ayvalık’ın tanıtımına katkı sunmayı görev edinmiştir. Kanunlardaki boşluklar, sosyal medya sayfalarının ve e-ticaret sitelerinin bu konu ile ilgili denetim eksiklikleri, ceza ve yaptırımların caydırıcı olmayışı bu süreçlerde emeği olan üreticisinden, kurumlarından, yörelere ve en önemlisi tüketiciye çok büyük zararlar vermektedir. Tüm bu konuların bir arada düşünülmesinin zeytin-zeytinyağı sektörü ve ülke ekonomimiz için çok önemli bulduğumuzu ifade eder tüm kurumlar nezdinde birlikte girişimde bulunulmasını konusunu ilgililerin bilgilerinize arz ediyoruz” diye konuştu.
(Suat Salgın)